Skarżysko-Kamienna to ważny punkt na kolejowej mapie Polski, położony w województwie świętokrzyskim. Stacja ta, która została zbudowana w 1885 roku, stanowi fragment historycznej sieci kolei Iwangorodzko-Dąbrowskiej. Zgodnie z klasyfikacją Polskich Kolei Państwowych (PKP), stacja ta uzyskała status dworca regionalnego.
Warto podkreślić, że Skarżysko-Kamienna jest jednym z zaledwie czterech obiektów w Polsce, które posiadają status stacji rozrządowej. Ta lokalizacja ma również ogromne znaczenie dla transportu towarowego, gdyż stacja zalicza się do większych węzłów kolejowych w kraju.
Układ komunikacyjny w mieście został opracowany z myślą o specyficznych potrzebach mieszkańców oraz użytkowników stacji. Część osobowa stacji zlokalizowana jest w centralnej części Skarżyska-Kamiennej, pomiędzy osiedlami Przydworcowym a Dolną Kamienną. Z kolei część towarowa znajduje się w północno-wschodnim regionie miasta, blisko granicy ze Skarżyskiem Kościelnym. Dworzec można znaleźć przy Al. Niepodległości 90A, co czyni go łatwo dostępnym dla podróżnych.
Historia
Historia stacji kolejowej w Skarżysku-Kamiennej rozpoczyna się pod koniec XIX wieku, kiedy to w 1885 roku uruchomiono linię Iwangorodzko-Dąbrowską. Linia ta miała kluczowe znaczenie dla rozwoju transportu w regionie.
W ówczesnej wsi Kamienna, która stała się fundamentem obecnego miasta, ta linia kolejowa rozgałęziała się na dwa kierunki: wschodni, prowadzący do Ostrowca i Bodzechowa, oraz zachodni, zmierzający w stronę Koluszek. W miejscu, gdzie dochodziło do rozdzielenia torów, została zbudowana stacja o klasyfikacji II.
Nazwę nadano jej od pobliskiej wsi Bzin, mimo że sama stacja znajdowała się na terenie Kamiennej. Warto zaznaczyć, że obiekt ten był dobrze wyposażony; znajdowały się tam parowozownia, warsztaty naprawy taboru kolejowego, trzy remizy, kuźnia, pompownia oraz warsztat zajmujący się obróbką metalu.
W 1897 roku, po procesie upaństwowienia kolei, nazwa Skarżysko zaczęła być powszechnie używana dla tego miejsca, co przyczyniło się do dalszego rozwoju regionalnego transportu kolejowego.
Ruch pasażerski
W ostatnich latach stacja kolejowa w Skarżysku-Kamiennej odgrywała znaczącą rolę w transporcie pasażerskim, dostarczając dostęp do komunikacji kolejowej dla lokalnej społeczności oraz przyjezdnych.
Statystyki świadczą o coraz większym zainteresowaniu ruchem pasażerskim w tym regionie. Zwłaszcza dane z ostatnich lat pokazują, jak zmieniała się liczba pasażerów korzystających z usług stacji.
| Rok | Roczna wymiana | Wymiana pasażerska dziennie | Lokalizacja w Polsce |
|---|---|---|---|
| 2017 | 913 000 | 2 500 | 97 |
| 2018 | 913 000 | 2 500 | – |
| 2019 | 1 060 000 | 2 900 | 94 |
| 2020 | 769 000 | 2 100 | 78 |
| 2021 | 913 000 | 2 500 | 80 |
| 2022 | – | 3 500 | 98 |
Warto zauważyć, że, pomimo pewnych fluktuacji, stacja nieprzerwanie pozostaje ważnym węzłem komunikacyjnym, a wzrost wymiany pasażerskiej w ostatnich latach może sugerować pozytywny trend dla rozwoju lokalnego transportu kolejowego.
Linie kolejowe
Stacja kolejowa w Skarżysku-Kamiennej pełni bardzo istotną rolę jako stacja węzłowa. Przez nią przechodzą dwie kluczowe linie kolejowe o znaczeniu państwowym:
- linia kolejowa nr 8, łączy Warszawę Zachodnią z Krakowem Głównym,
- linia kolejowa nr 25, biegnie z Łodzi Kaliskiej do Dębicy.
Obie linie, z wyjątkiem odcinka linii nr 25 od Skarżyska do Tomaszowa Mazowieckiego, są zelektryfikowane oraz dwutorowe. Poniżej znajduje się tabela z kilometrami stacji przebiegających przez Skarżysko-Kamienną:
| Numer | Nazwa stacji | Kilometry stacji | ||
|---|---|---|---|---|
| Początek | Oś | Koniec | ||
| 8 | Warszawa Zachodnia – Kraków Główny | 142,923 | 143,442 | 144,452 |
| 25 | Łódź Kaliska – Dębica | 142,552 | 143,513 | 144,366 |
Infrastruktura
Budynek dworca
W wyniku zdarzeń I wojny światowej, w 1916 roku budowla dworca uległa zniszczeniu w wyniku pożaru, jednakże została odbudowana i nadal pełni swoją funkcję. Wewnątrz obiektu znajduje się czynna przez całą dobę hala poczekalni, w której dostępne są kiosk oraz mniejsze sklepiki. Pasażerowie mogą zrealizować zakup biletów w dwóch kasach, oferowanych przez PKP Intercity, a także biletów spółek Polregio oraz Kolei Mazowieckich. W budynku mają siedzibę również Świętokrzyski Oddział Przewozów Regionalnych i Zespół Drużyn Konduktorskich Zakładu Południowego spółki PKP Intercity.
Perony
Na stacji znajdują się trzy perony: pierwszy, drugi i trzeci. Dawniej istniał również peron oznaczony jako 1a, który obsługiwał pociągi w kierunku Łodzi i Tomaszowa Mazowieckiego. Po wznowieniu ruchu pasażerskiego w 2021 roku oraz remoncie peronu 1a w 2023, stacja zyskała nową funkcjonalność. Wszystkie perony zostały wykonane z utwardzonej nawierzchni bitumicznej. Do peronu pierwszego można dojść zarówno z ulicy, jak i bezpośrednio z budynku dworca. Dostęp do pozostałych peronów zapewnia kładka dla pieszych oraz przejścia w poziomie torów. Od 2022 roku dostęp do peronów możliwy jest także dzięki nowo wybudowanemu tunelowi podziemnemu, który zastąpił starą kładkę. Szczegółowe informacje dotyczące wszystkich peronów można znaleźć w tabeli poniżej.
| Numer linii kolejowej | Numer peronu | Typ | Wysokość [m] | Długość [m] | Numer toru | Nawierzchnia | Architektura | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| strona lewa | strona prawa | strona lewa | strona prawa | ||||||
| 8 | 1 | peron jednokrawędziowy wysoki | 0,76 | – | 245 | – | 3 | płyty peronowe | zadaszenie; ławki; nagłośnienie |
| b.d. | 1a | peron wyspowy niski | 0,30 | b.d. | b.d. | 7 | 3 | naw. bitumiczna | ławki; nagłośnienie |
| 8 | 2 | peron wyspowy wysoki | 0,76 | 400 | 400 | 1 | 2 | płyty peronowe | zadaszenie; ławki; nagłośnienie |
| 25 | 3 | peron wyspowy wysoki | 0,76 | 400 | 400 | 6 | 8 | płyty peronowe | zadaszenie; ławki; nagłośnienie |
W przeszłości, od drugiej połowy lat 80. XX wieku, stacja była wyposażona w paletowe tablice informacyjne typu „Pragotron”, jednak obecnie urządzenia tego typu na stacji są nieobecne.
Urządzenia sterowania ruchem kolejowym
Część rozrządowa
Ruch w obszarze rozrządowym stacji jest zarządzany z czterech nastawni: SKA, SKB, SKC oraz SKE. W przeszłości funkcjonowała również nastawnia oznaczone jako SKD, która obecnie jest przeznaczona do demontażu. Rozrząd wagonów na górce rozrządowej jest obsługiwany przez nastawnę SKBr. Po modernizacji, stacja rozrządowa wykorzystuje jedną górkę rozrządową wraz z niezbędną infrastrukturą towarzyszącą. W skład tej infrastruktury wchodzi:
- 16 torów przyjazdowych,
- 32 tory kierunkowo-odjazdowe,
- 3 tory odjazdowe do Radomia,
- 3 tory odjazdowe do Stalowej Woli Rozwadowa,
- 2 tory wyciągowe,
- 2 tory komunikacyjne w grupie kierunkowo-odjazdowej,
- 1 tor komunikacyjny w grupie przyjazdowej,
- 1 tor na górce rozrządowej.
W okręgach SKA, SKB i SKC zainstalowano przekaźnikowe urządzenia typu E, które napędzają zwrotnice, w sumie 149 sztuk. Na górce rozrządowej zastosowano również automatyczny system rozrządu, który obejmuje:
- systemu automatycznego sterowania hamulcami ZWH i HAD z łączną liczbą 36 hamulców,
- system pomiaru wolnej długości torów kierunkowych SKT-1,
- system indywidualnego nastawiania zwrotnic SNZ-2
Jednak od listopada 1998 roku systemy ZWH i HAD w okręgu SKBr zostały unieruchomione z powodu uszkodzeń. Mimo pewnych awarii, system pomiaru długości torów kierunkowych oraz system sterowania hamulcami są sprawne.
Część osobowa
Trzeba jednak zaznaczyć, że modernizacja stacji w latach 80. XX wieku nie objęła sektora osobowego. Zarządzanie ruchem pasażerskim w tej części stacji wykonują nastawnia dysponująca SY oraz wykonawcza SY2. Obie te nastawnie wciąż szczycą się mechanicznymi urządzeniami SRK, które sygnalizują zmiany świetlne.
Połączenia
W chwili obecnej, według danych za rok 2022, istnieje wiele możliwości podróżowania z stacji Skarżysko-Kamienna przy wykorzystaniu pociągów osobowych Kolei Mazowieckich. Można dotrzeć do następujących miejscowości:
Natomiast korzystając z pociągów osobowych Polregio, można dotrzeć do szerokiego asortymentu stacji, w tym:
- Kielce Główne,
- Ostrowiec Świętokrzyski,
- Opoczno,
- Tomaszów Mazowiecki,
- Kraków Główny,
- Częstochowa,
- Łódź Kaliska,
- Łódź Chojny.
Dla osób planujących podróże korzystając z pociągów pośpiesznych PKP InterCity, następujące stacje są dostępne:
- Kraków Główny,
- Warszawa Wschodnia,
- Świnoujście,
- Zakopane,
- Lublin Główny,
- Katowice,
- Olsztyn Główny,
- Wrocław Główny,
- Kielce Główne,
- Kołobrzeg.
Transport towarowy
W północno-wschodniej części Skarżyska-Kamiennej, w 1988 roku, uruchomiono stację rozrządową. To ważny punkt na mapie transportu towarowego, ponieważ jest to siedziba zakładu zajmującego się przewozami towarów oraz zakładu taboru, zarządzanych przez firmę PKP Cargo. W celu przedstawienia danych dotyczących załadunku towarów na tym ważnym węźle kolejowym, poniżej zamieszczono tabelę, która ilustruje statystyki załadunku w różnych latach.
| Rok | Załadunek masy towarowej (tony) | Liczba załadowanych wagonów (szt.) |
|---|---|---|
| 1985 | 149 300 | 8588 |
| 1990 | 82 000 | 3645 |
| 1995 | 42 595 | 1470 |
| 1997 | 29 665 | 1108 |
| 1998 | 28 215 | 1143 |
| 1999 | 22 551 | 868 |
| 2000 | 18 674 | 757 |
| 2001 | 10 418 | 487 |
| 2002 | 6279 | 343 |
| 2003 | 19 830 | 810 |
| 2004 | 18 976 | 767 |
| 2005 | 16 976 | 767 |
| 2006 | 22 833 | 1174 |
Komunikacja z dworcem
W bezpośrednim sąsiedztwie stacji kolejowej można znaleźć bezpłatny parking dla podróżnych, co czyni tę lokalizację jeszcze bardziej komfortową. Przy dworcu zlokalizowany jest także dworzec autobusowy, obsługiwany przez przewoźników dalekobieżnych. Odjeżdżają stąd autokary Polskiego Busa oraz PKS Polonus, które oferują wiele połączeń krajowych.
Natomiast po drugiej stronie alei Niepodległości znajduje się pętla autobusowa Miejskiej Komunikacji Samochodowej w Skarżysku-Kamiennej, co umożliwia łatwy dostęp do lokalnych środków transportu.
Przejścia
Pomimo utrudnień, przejście pomiędzy osiedlami Przydworcowym i Dolna Kamienna stanowi istotny element infrastruktury miasta. W tej części dostępne jest podziemne przejście, które częściowo zostało oddane do użytku w 2022 roku. To rozwiązanie znacznie ułatwia mieszkańcom poruszanie się pomiędzy dwiema częściami osiedla.
Jednakże, połączenie drogowe między poszczególnymi osiedlami, które są oddzielone stacją, może być nieco skomplikowane. Wzmożony ruch komunikacyjny w tej okolicy wpływa na wygodę codziennych podróży. Warto zaznaczyć, że nad zachodnią głowicą stacji wznosi się wiadukt drogowy, co dodatkowo utrudnia swobodne poruszanie się po tym obszarze.
Warto również wspomnieć o przejazdach kolejowych, które znajdują się za północną głowicą stacji, co może stwarzać dodatkowe wyzwania dla kierowców i pieszych. Dodatkowo, w 2021 roku rozpoczęto rozbiórkę kładki nad torami, co może wpłynąć na przyszłe planowanie komunikacji w rejonie stacji.
Pozostałe obiekty w kategorii "Stacje i przystanki":
Skarżysko Milica | Skarżysko Zachodnie (przystanek kolejowy) | Skarżysko Kościelne (przystanek kolejowy)Oceń: Skarżysko-Kamienna (stacja kolejowa)