Henryk Pająk

---

Życiorys

Henryk Pająk, wybitna postać polskiej literatury, wywodzi się z rodziny chłopskiej. Już w dzieciństwie, w wieku dziesięciu lat, doznał poważnych obrażeń w wyniku wybuchu niewypału z czasów II wojny światowej. Ukończył filologię polską na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Po zakończeniu studiów podjął pracę jako nauczyciel, a następnie jako dziennikarz rolny, publikując swoje artykuły w prasie lubelskiej.

W twórczości literackiej zadebiutował w poezji. W 1959 roku był współzałożycielem grupy poetyckiej „Prom”, która działała do 1964 roku. W ciągu tego czasu, w 1960 roku, jego wiersze zaczęły ukazywać się także w „Biuletynie Młodego Twórcy”. Pojawiały się również jego utwory w piśmie „Kamena”. W 1962 roku w zbiorze poezji pt. „Prom”, publikowanym przez Wydawnictwo Lubelskie, zaprezentowano jego twórczość. Henryk Pająk często brał udział w spotkaniach autorskich, które były organizowane zarówno dla młodzieży, jak i dla pracowników przemysłu. Jego dorobek literacki obejmuje także dwa tomy poezji, z których jeden to „Zanim powrócę” (1965), a drugi to „Amen” (1993), zawierający wybór wierszy z lat 1960–1993.

Pająk zajął się także twórczością prozatorską, której początkiem była beletryzacja pamiętnika Henryka Cybulskiego, lidera polskiego ruchu samoobrony wobec UPA na Wołyniu – Czerwone noce (1967, 1969, 1974, 1977, 1990). W 1969 roku stworzył powieść „Los”, w której literacko ukazał walki oddziału Wołyńskiej 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej. Jego prace były często osadzone w kontekście wiejskim oraz wojskowym, a z biegiem czasu skupił się na psychologii postaci.

Został członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, jednak zaraz po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce, opuścił jej szeregi. Oprócz tego, od 1985 roku jest rencistą. W latach 1989–1995 pełnił funkcję prezesa lubelskiego oddziału Związku Literatów Polskich. Na początku lat 90. założył w Lublinie wydawnictwo „Retro”, w którym publikował zarówno swoje prace, jak i opracowania innych autorów, w tym np. mjr. Stanisława Żochowskiego z Australii, niegdyś dowódcy Sztabu Narodowych Sił Zbrojnych.

Pająk jest również autorem trzech tomów tajnych dokumentów UBP, w tym „Informatora o nielegalnych antypaństwowych organizacjach i bandach zbrojnych działających w Polsce Ludowej w latach 1944–1956” (1993), „Informatora o osobach skazanych za szpiegostwo w latach 1944–1984” (1994) oraz „Straceni w polskich więzieniach 1944–1956” (1994), do których napisał przedmowy. Za te publikacje był wielokrotnie wzywany przez Urząd Ochrony Państwa w celu złożenia zeznań.

W ciągu swojej kariery był również wzywany do prokuratury, aby wyjaśnić zarzuty o podważanie dobrego imienia Żydów oraz „nawoływanie do waśni na tle narodowościowym i etnicznym”. Tematy te pojawiły się w kontekście jego książek „Strach być Polakiem” (1997) oraz „Żydowskie oblężenie Oświęcimia” (1999).

Twórczość

Henryk Pająk jest autorem licznych publikacji, które zdobyły uznanie w polskiej literaturze. W swoim dorobku ma wiele znaczących dzieł, z których każde wnosi coś wyjątkowego do polskiej kultury literackiej. Wyskaz kilku kluczowych tytułów jego prac wygląda następująco:

• „Zanim powrócę”. Wyd. Lubelskie, Lublin 1965, s. 32. Seria: Lubelska Biblioteka Poetycka T. 24,
• Cybulski H., „Czerwone noce”. Oprac. literackie H. Pająk. Wyd. I, MON, Warszawa 1966, s. 359 (kolejne wydania: 1969, 1974, 1977, 1990),
• „Druga śmierć”. Wyd. I, KiW, Warszawa 1971, s. 231 (Wyd. II, Wyd. Lubelskie, Lublin 1981),
• „Pęknięty świat”. Wyd. KiW, Warszawa 1972, s. 248,
• „Zerwanie”. Wyd. Lubelskie, Lublin 1976, s. 159,
• „Posłuchaj Moniko”. Wyd. I. Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1977, s. 174 (Wyd. II, 1979),
• „Za cieniem cień”. Wyd. Lubelskie, Lublin 1989, s. 223,
• „Skarżysko walczące”. Lublin 1991, s. 248 (nakładem autora),
• „Zbrodnie UB – NKWD”. Lublin 1991, s. 260 (nakładem autora),
• „Tam, za snem”. Wyd. Graf, Gdańsk 1991, s. 240,
• „Wolny”. Retro, Lublin 1992, s. 288,
• „Za samostijną Ukrainę”. Lublin 1992 (nakładem autora),
• „Uskok” kontra UB. Retro, Lublin 1992,
• „Burta” kontra UB. Retro, Lublin 1992, s. 271,
• „Amen”. Retro, Lublin 1993,
• „Jastrząb” kontra UB. Retro, Lublin 1993, s. 251,
• „Żelazny” kontra UB. Retro, Lublin 1993,
• Urbana NIE w wojnie z Kościołem katolickim. Retro, Lublin 1993, s. 160,

W jego twórczości można spotkać również prace takie jak „Konspiracja młodzieży szkolnej 1945–1956” wydana w 1994 roku, która przyciąga zainteresowanie badaczy. Nie można pominąć także jego licznych esejów i narracji, które dotykają ważnych tematów społecznych oraz historycznych, takich jak „Niemieckie ludobójstwo na polskim narodzie” z 2004 roku.

Henryk Pająk, dzięki swojemu zróżnicowanemu dorobkowi, pozostaje istotną postacią w literaturze polskiej. Warto również zwrócić uwagę na współpracę z innymi autorami, z którymi zmagał się na polu literackim, takim jak Żochowski S., co dodatkowo wzbogaca jego dzieła.

Jego prace są świadectwem szerokiej wiedzy i pasji do tworzenia, a różnorodność tematów sprawia, że są one ciekawe nie tylko dla specjalistów, ale również dla szerokiego grona odbiorców.

---

Oceń: Henryk Pająk

---